nr. 6 – december 2009

Determinanten van ziekte en gezondheid op hoge leeftijd:

Inleiding Het klinisch wetenschappelijk onderzoek van de afdeling Ouderengeneeskunde van het Leids Universitair Medisch Centrum is gericht op de ontrafeling van de oorzaken van ziekte en gezondheid op hoge leeftijd. Door middel van grootschalige populatiestudies onderzoeken wij of risicofactoren voor ziekte op middelbare leeftijd ook op hoge leeftijd nog risicofactoren zijn. Daarnaast onderzoeken wij de genetische mechanismen van langlevendheid. In dit artikel bespreken wij twee voorbeelden van risicofactoren voor ziekte op middelbare leeftijd die zich anders gedragen op hoge leeftijd…

Signalementen 2009/6

Vrolijk en gezond oud worden in Suriname In Suriname, een ontwikkelingsland met een multiculturele samenleving, groeit het aantal ouderen met leefstijl relateerde aandoeningen zoals diabetes, hart- en vaatziekten en overgewicht. Lichamelijke inactiviteit is een belangrijke risicofactor voor deze kwalen. Fysiotherapeut/onderzoeker/docent Tony Chang, 62 jr, tracht door middel van een bewegingsprogramma motorische activiteit bij passieve ouderen in vijf bejaardenhuizen te stimuleren en zo de functionaliteit, de onafhankelijkheid, de fitheid en gezondheid te verbeteren. Volgens de eerste stelling bij zijn proefschrift Ageing…

Recidiverend vallen, osteoporose en sarcopenie, drie belangrijke problemen, een geïntegreerde benadering.

Inleiding Nationale en internationale cijfers tonen aan dat dertig tot vijfenveertig procent van de thuiswonende ouderen en meer dan de helft van de rusthuisbewoners minstens eenmaal per jaar valt. Ongeveer één op de drie tot zelfs één op twee valt meerdere keren per jaar.'Een valincident wordt gedefinieerd als "een onverwachte gebeurtenis waarbij de oudere op de grond, vloer of een lager gelegen niveau terechtkomt". Een valincident heeft vaak heel wat nadelige gevolgen. Tussen 30% en 50% van de valincidenten resulteert…

Compressie van morbiditeit: een veelbelovende benadering om de maatschappelijke consequenties van vergrijzing te verlichten?

Introductie De toename van de levensverwachting in de twintigste eeuw is een van de grote successen van de volkgezondheid, maar heeft ook aanzienlijk bijgedragen aan de veroudering van Westerse bevolkingsgroepen. Deze veroudering stelt de moderne welvaartsmaatschappij voor grote uitdagingen, onder andere doordat de vraag naar sociale voorzieningen, waaronder gezondheidszorg, toeneemt. Er is een daarom een dringende behoefte om strategieën te ontwikkelen die kunnen bijdragen aan het verlichten van de maatschappelijke consequenties van veroudering. Het vroegere paradigma, dat ouderdom onlosmakelijk verbonden…

Gelukkig en gezond ouder worden: welbevinden, hulpbronnen en zelfmanagementvaardigheden

Introductie Het onderzoeksprogramma, dat centraal staat in deze bijdrage, dateert van begin jaren negentig van de vorige eeuw en is door de auteur gestart binnen de Groningen Longitudinal Aging Study (GLAS). GLAS was op haar beurt deel van het toenmalige Nederlands Stimuleringsprogramma Ouderenonderzoek (NESTOR). Het onderhavige onderzoeksprogramma was vanaf het begin gericht op ‘Gelukkig en gezond ouder worden’, soms ook ‘Succesvol ouder worden’ genoemd. In de loop van de tijd is er een ontwikkeling geweest van steeds verder uitgewerkte theorievorming…

De Longitudinal Aging Study Amsterdam: een overzicht van 17 jaar onderzoek naar verandering in dagelijks functioneren

Inleiding De toename van de levensverwachting heeft tot gevolg dat steeds meer mensen een steeds hogere leeftijd bereiken. Dit gaat al decennia lang gepaard met zorg om hogere kosten van gezondheidszorg en zorgvoorzieningen. In het begin van de jaren 1990 was deze zorg een reden voor het toenmalige ministerie van Welzijn, Volksgezondheid en Cultuur (nu: Volksgezondheid, Welzijn en Sport) om het initiatief te nemen voor een longitudinaal onderzoek dat het ‘voortraject’ van zorggebruik door ouderen in kaart moest brengen. Omdat…

Focus op gerontologisch en geriatrisch onderzoek in Nederland en Vlaanderen

De eerste aflevering van het Tijdschrift voor Gerontologie en Geriatrie werd in het voorjaar van 1970 gepubliceerd. Dit is de veertigste jaargang. Het jarige tijdschrift heette achtereenvolgens: Nederlands Tijdschrift voor Gerontologie (1970), Gerontologie, tijdschrift over vraagstukken van ouder worden, ouderdom en levensloop (1980) en ten slotte Tijdschrift voor Gerontologie en Geriatrie (1982). De redactionele bijdragen met de motivering voor de lancering van het tijdschrift en de opeenvolgende naamsveranderingen, reveleren duurzame ambities. TGG wil ‘voluit multidisciplinair van karakter’ zijn (1970), wetenschappelijke…

Psychosociale aspecten van gezondheid en zelfredzaamheid bij ouderen: van determinanten naar interventie

Inleiding Met de vergrijzing neemt de prevalentie van ziekten en aandoeningen substantieel toe. Hoe is het te verklaren dat sommige ouderen tot op hoge leeftijd – ongeacht de aanwezigheid van een ziekte of een aandoening - op een redelijk niveau blijven functioneren, terwijl dat voor andere ouderen niet of veel minder het geval is? Uiteraard spelen biologische predisposities of genetische factoren een belangrijke rol, maar mogelijk ook andere factoren. Liggen de mogelijkheden voor primaire preventie van ziekten en aandoeningen bij…

Pijn en bewegen in relatie tot cognitie en gedrag bij dementie

Inleiding Op dit moment zijn er in Nederland naar schatting 250.000 mensen met dementie. De verwachting is dat dit aantal in 2050 600.000 zal bedragen (bron: Alzheimer Nederland). Het is bekend dat het ouder worden gepaard kan gaan met pijn en immobiliteit door de toename in ziekten zoals arthritis/arthrose en kwaadaardige ziekten. Het doel van dit artikel is het klinische belang van het vaststellen en behandelen van pijn en immobiliteit bij ouderen met een dementie te onderstrepen. Pijn en lichamelijke…

In memoriam dr. R.J. van Zonneveld (1921-2009)

Op 3 augustus 2009 overleed een van Nederlands eerste gerontologen, dr. Robert J. van Zonneveld, op de leeftijd van 88 jaar. Opgeleid tot arts en sociaal geneeskundige, was Van Zonneveld de eerste die in een representatieve steekproef van 3000 van wat toen nog ‘bejaarden’ heette allerlei aspecten van gezondheid en welzijn in kaart bracht. Dat was in 1954, in zijn proefschrift getiteld ‘Gezondheidsproblemen bij bejaarden’. In feite was dit het eerste sociaal-epidemiologische onderzoek in Nederland. Zoals Van Zonneveld smakelijk wist…

nr. 6 – december 2009

De eerste aflevering van het Tijdschrift voor Gerontologie en Geriatrie werd in het voorjaar van 1970 gepubliceerd. Dit is de veertigste jaargang. Behalve in deze jubileumaflevering kreeg het 40-jarig bestaan van TGG nog aandacht met een speciaal symposium tijdens de Wintermeeting van de Belgische Vereniging voor Gerontologie en Geriatrie  op 26 en 27 februari 2010 in Oostende.

nr. 6 – december 2009